Je hoeft slechts één ding te doen om je kind te begrijpen. Ontdek het in 3 stappen: Stap 1

‘Je zoon komt thuis en smijt boos zijn tas en jas in de gang. Ploft op de bank en kruipt in zijn telefoon. Jij ergert je vreselijk, want hoe vaak moet je nog zeggen dat hij zijn jas aan de kapstok moet hangen en zijn tas direct moet opruimen. En dat gehang op die bank en met die telefoon hangt je de keel uit.’ 

‘Je dochter gaat de hele tijd haar eigen gang. Als je haar roept moet ze altijd nog even iets doen, of wil ze niet komen. Als je haar terecht wijst luistert ze vaak niet. Of roept ze iets lelijks terug. Ze wil alles zelf bepalen.’

Dit soort gedrag komen we als moeder allemaal wel eens (of vaker) tegen. En je vraagt je geregeld af: hoe kan dat toch? Je snapt er soms niets van…

Wat we van onze kinderen zien en merken is hoe ze zich gedragen; wat ze doen. Wat ze vooral ook niet doen. Hoe ze praten. Welke toon. Wat ze zeggen en ga zo maar door. Wat zichtbaar is voor ons, is het gedrag.
Maar wat we niet zien zijn alle (onbewuste en onzichtbare) gedachten, motieven, emoties, waarden en overtuigingen die jouw zoon of dochter heeft. Maar die enorm van invloed zijn op het gedrag van je kind. Ze kunnen motiverend werken. Maar ook heel belemmerend.
Je kunt het vergelijken met een ijsberg. Misschien ken je de vergelijking al. 

Het ijsbergmodel
(geïntroduceerd door David McClelland)

Onzichtbare drijfveren

Slechts een heel klein deel van de ijsberg, het topje, is zichtbaar boven het water. Het grootste gedeelte bevindt zich juist onder water. Het topje van de ijsberg, het zichtbare en hoorbare gedrag, wordt ‘gedragen’ door alles wat onder water zit: de gedachten, motieven, emoties, waarden en overtuigingen (Zie kader hieronder voor meer uitleg).

Dus op het moment dat jouw zoon of dochter zich vervelend gedraagt is het de vraag welke gedachten hij of zij op dat moment heeft. Hoe voelt hij of zij zich op dat moment? Wat zijn de opvattingen die jouw of zoon of dochter over zichzelf, de situatie of over jou heeft? Het maakt nogal uit of je kind bijvoorbeeld gelooft: ‘dit gaat mij nooit lukken’. Of: ‘dit kan ik wel’ 

Jouw zoon slingert zijn tas en jas misschien wel boos in de gang omdat hij zich vandaag boos voelde omdat de juf iets vervelends zei op school. Of dat hij daardoor het gevoel heeft gekregen dat hij niets kan. Je dochter luistert misschien wel niet omdat ze het idee heeft dat ze toch alles verkeerd doet. Waarom zou ik dan luisteren?

Begrijpen en veranderen gedrag

Je snapt dat voor het begrijpen van het gedrag je kind het van enorm belang is naar het deel ‘onder water’ van de ijsberg te kijken. En dat geldt zeker als je graag iets wil veranderen aan dat gedrag.

Toch zie en hoor ik om me heen dat onze neiging, als ouders,  meestal is en blijft om ons te richten op het zichtbare gedrag. Om op het zichtbare gedrag te reageren (“ruim je tas nou eens op”) en dat proberen te veranderen (“als je nu je tas niet opruimt dan…”.) 

En hoe gaat het met jou?

Maar niet alleen het gedrag van je kind is te vergelijken met de ijsberg. Dat van jou natuurlijk ook!

Als je zoon thuis komt en zijn jas en tas in de gang slingert. Dan roep jij waarschijnlijk boos dat hij zijn jas en tas moet opruimen. En of hij nu eens eindelijk van die telefoon af komt. Of je reageert gefrustreerd tegen je dochtertje dat ze nu eens eindelijk moet luisteren. Je roept dat je er helemaal moe van wordt.

Wat jouw kind van jou ziet en hoort is ook weer dat zichtbare gedrag. Terwijl jij ‘onder water’ allerlei gedachten, emoties, waarden en overtuigingen hebt.

Als jij je afvraagt waarom je toch steeds op een bepaalde manier reageert op je kind (dat gebeurt allemaal in een split second), kijk dan nog eens naar het ijsbergmodel. Zonder dat we het in de gaten hebben, heeft alles ‘onder de waterspiegel’ enorm veel invloed op ons gedrag. Op ons dagelijks functioneren.

Vraag jezelf dus af:

• Welke gedachten heb ik eigenlijk als mijn zoon of dochter niet doet wat ik vraag?
• welke emotie speelt hier een belangrijke rol voor mij. Word ik boos, raak ik gefrustreerd of ben ik teleurgesteld?
• en wat maakt eigenlijk dat ik me zo voel?
• wat vind ik eigenlijk belangrijk en waarom (“ze moeten naar me luisteren”) ?
• wat geloof jij:
  • over jezelf (“ik ben niet streng genoeg”)?
  • over de situatie (“ze doen het om mij te sarren”)?
  • of over jouw kind (“zij is echt een lastig kind kind”)?

En merk welk effect dat heeft op jouw zichtbare gedrag.
En hoe het gedrag van jou en je kind elkaar wellicht in stand houdt. 

Kindertijd

Deze gedachtes, waarden en overtuigingen onder de ‘waterspiegel’ zijn vaak gevormd in onze eigen kindertijd. En je kunt je afvragen in hoeverre ze echt van jou zijn. Of dat je ze hebt aangeleerd, overgenomen of juist afgeleerd. Maar daarover zal ik in deel 3 meer uitleggen.

Ons eigen gedrag veranderen

En net als bij onze kinderen, proberen we ons eigen gedrag vaak te veranderen door met het zichtbare gedrag aan de slag te gaan. Met hetgeen wat boven water ligt. “Ik neem me voor voortaan niet meer boos te reageren, maar kalm aan te geven wat ik wil. Ik ga het strenger aanpakken. Ik laat de opmerkingen van mijn dochtertje voortaan gewoon langs me heen gaan”.En het is vaak ‘hard’ werken om dit vol te houden. Terwijl het veel effectiever en efficiënter is om met de componenten onder water aan de slag te gaan. Zoals wat maakt dat je je boos of gefrustreerd voelt.

Stap 1 is dan ook: 

Maar ik ga nog een stapje verder.

Het gedrag van jouw kind heeft voor een groot deel te maken met de spiegel die hij of zij jou voorhoudt. Zoals ik al vaker heb geschreven, ga ik er vanuit dat onze kinderen ons als ouders een spiegel voorhouden. Omdat ze graag willen dat wij gelukkig zijn. Net als wij dat voor hen willen. Dat doen ze niet bewust. Maar ze nodigen ons uit om datgene te doen wat daarvoor nodig is. Om ons te ontwikkelen, onze belemmeringen los te laten en onze kwaliteiten en talenten volledig te benutten.

In de volgende nieuwsbrief

leg ik uit hoe jouw kind jouw ‘ijsberg’ spiegelt en vertel ik wat stap 2 is.